Pierre Loti, İstanbul ve sevdiği kadın Hatice: “Ah, ölümdendir…”

Ünlü Pierre Loti Tepesi’ne, İstanbul’un en eski semtlerinden biri Eyüp’ten ulaşabilirsiniz. Semtin meydanına, Eyüp Sultan Camii egemendir. Çınarların gölgesindeki caminin hemen yanında, Pierre Loti Tepesi’ne çıkan bir patika vardır.  

Haliç’in bir boynuz şeklinde uzanması ve güneşin doğup battığı saatlerde altın rengine boyanması sebebiyle bu panorama “Altın Boynuz” adıyla anılmıştır. Haliç manzarasının en iyi izlenebildiği yerdir Pierre Loti Tepesi. Servi ağaçlarıyla örtülü tepeye çıktığınızda sizi Pierre Loti Kahvesi karşılar. Ahşap masa ve sandalyelerin serpiştiği kahvenin ocağından Türk kahvesinin kokusu dağılır. Gümüş tepsilerde yeni demlenmiş çaylar bırakılır masalara.

Bir Türk dostu olan Pierre Loti

Bugün Pierre Loti Kahvesi olarak anılan yerin eski adı Rabia Kadın Kahvesi’ymiş. Fransız edebiyatçı Pierre Loti'nin bu kahveye sıklıkla gelmesi, Aziyade adlı romanını burada yazması zaman içinde kahvenin adının değişmesine neden olmuş.

Tepeye adını veren Pierre Loti, 1850 yılında doğmuş. 17 yaşında girdiği Fransız Deniz Kuvvetleri'ndeki eğitimini tamamladıktan sonra yıllar içerisinde albaylığa kadar yükselmiş. Bir deniz subayı olarak Orta Doğu ve Uzak Doğu'yu gezerek dünyayı tanımış. İstanbul’un güzelliğine hayran kalan Pierre Loti, Eyüp’te romanlarını yazmaya koyulmuş. Osmanlı yaşam tarzından etkilenen Loti’nin burada bir kadına aşık olduğu söyleniyor. 

Pierre Loti Tepesi'nde çay içmenin keyfi başkadır

Pierre Loti’nin kalbini fetheden kadının gerçek adı Hatice. Yazar ona, “Aziyade” adını vermiş. Hatice, yeşil gözleri olan bir Çerkez güzeliymiş. Evli, hatta bir adamın üçüncü eşiymiş. Kimileri Hatice’nin gerçek olmadığını söylese de böyle bir kadının varlığı biliniyor. Genç yaşta ölen Hatice, Topkapı mezarlığına defnedilmiş. Pierre Loti’nin bu mezarın önünde çekilmiş bir fotoğrafı var. Pierre Loti, dostlarından bu mezar taşının bir kopyasını istemiş. “Ah, mine’l-mevt”, yani “Ah, ölümdendir” sözüyle başlayan kitabenin bir kopyası bugün Fransa’da, Rochefort kentindeki Pierre Loti Müzesi’nde bulunuyor.

En güzel Haliç manzarası Pierre Loti'den izlenir

Bir Türk dostu kabul edilen Pierre Loti, 1913 yılında yazdığı Can Çekişen Türkiye adlı kitabında Batı’nın uyguladığı politikaları eleştirmiş. Aynı yıl devlet konuğu olarak Türkiye'ye geldiğinde Tophane Rıhtımı'nda büyük bir törenle karşılanmış ve Sultan Reşat tarafından sarayda ağırlanmış.

Balkan Savaşı ve Birinci Dünya Savaşı’nın yanı sıra Anadolu işgalinde de Avrupa'ya karşı Türkleri savunan Pierre Loti, Milli Mücadele döneminde Anadolu'daki direnişe destek vermiş. Kendi ülkesi olmasına rağmen işgalci Fransa'yı ağır bir şekilde eleştirmiş. Bu nedenle, Pierre Loti’ye Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından 4 Ekim 1921'de şükranların sunulduğu bir mektup iletilmiş. 1920 yılında İstanbul Şehri Fahri Hemşehrisi kabul edilen Pierre Loti’nin adının Haliç üzerindeki tepeye verilmesi de bu yıllara rastlıyor. Bu tepeye ulaşmak için yapılan teleferik de Loti adıyla anılıyor.