Gerçek bir vatanseverin hayatı, Vecihi Hürkuş

Kurtuluş Savaşı’nın ilk ve son uçuşunu yapan Vecihi Hürkuş, tüm olanaksızlıklara rağmen ilk Türk uçağını imal etmeyi başarmıştı. Bugün, ölüm yıl dönümü olan Vecihi Hürkuş’u daha yakından tanıyalım, vatanseverliğiyle bunu fazlasıyla hak ediyor.  

Üç yaşındayken babasını kaybetti

Vecihi Hürkuş, 6 Ocak 1896 yılında doğdu, 16 Temmuz 1969 yılında aramızdan ayrıldı. Babası gümrük müfettişi Faham Bey, annesi Zeliha Niyir Hanım’dı. Vecihi henüz üç yaşındayken babasını kaybetti. Üç kardeşin ortancasıydı. İlkokulu Bebek’te bitirdikten sonra sırasıyla Üsküdar Füyuzati Osmaniye Rüştiyesi, Üsküdar Paşakapısı İdadisi ve Tophane Sanat Okulu’nda okudu.

Vecihi Hürkuş

Birinci Dünya Savaşı’ndan yara alarak kurtuldu

Katıldığı Birinci Dünya Savaşı'nda yara alan Hürkuş, Yeşilköy'deki Tayyare Mektebi'nden pilot unvanıyla mezun oldu. Birinci Dünya Savaşı’nda Ruslara karşı savaştı, esir düşse de Azeri Türklerinin de yardımıyla kurtulmayı başardı ve yeniden vatana döndü. Bir savaş uçağının tasarımını yaptı ancak Mondros Ateşkes Antlaşması’nın imzalanmasıyla projesi yarım kaldı. 

Düşman uçağı düşüren ilk Türk havacı

Kurtuluş Savaşı’nda ön saflarda savaşan Vecihi Hürkuş, İnönü ve Sakarya Savaşları’nda büyük başarılar gösterdi, düşman uçağı düşüren ilk Türk havacı oldu. Kırmızı şeritli İstiklal Madalyası’nın yanı sıra TBMM tarafından üç kez takdirname almaya hak kazandı.

İlk Türk uçağını imal etti

1923'te ganimet olarak Yunan kuvvetlerinden ele geçen motorlardan yararlanarak ilk Türk uçağını imal etti. VECİHİ K-VI adını verdiği uçağını uçurunca cezalandırıldı (28 Ocak 1925). Cezanın gerekçesi ise izin almadan uçmuş olmasıydı! 

Sırada yeni bir uçak daha

1930'da Kadıköy'de bir keresteci dükkanını kiralayarak çalışmalarına yeniden başladı. Üç ay gibi kısa bir süre içerisinde ilk Türk sivil uçağını, aslında ikinci uçağını yaptı. Yeni uçağı VECİHİ XIV, ilk uçuşunu, 27 Eylül 1930'da Kadıköy-Fikirtepe'de büyük bir topluluğun ve basın mensuplarının karşısında gerçekleştirdi.

“Yaşasın Türk Tayyareciliği”

Vecihi Hürkuş, Uçabilirlik Sertifikası için İktisat Bakanlığına başvursa da 14 Ekim 1930'da şu yanıtla karşılaştı: “Tayyarenin teknik vasıflarını tespit edecek kimse bulunmadığından gereken vesika verilmemiştir.” Ancak vazgeçmedi. Yürütülen diplomatik ilişkiler sonucunda, 23 Nisan 1931’de Çekoslovakyalı yetkililer tarafından düzenlenen bir törenle, “Yaşasın Türk Tayyareciliği” yazılı bir pankartla onurlandırılarak uçuş iznini almayı başardı.

İlk sivil havacılık okulu

Vecihi Hürkuş, 1932 yılında ilk Türk sivil havacılık okulu olan Vecihi Sivil Tayyare Mektebi’ni açarak genç havacılar yetiştirmeye başladı. İstanbul Kalamış-Kadıköy'de ilk sivil Türk uçağı VECİHİ XIV’dan başka ilk Türk eğitim ve spor uçağı VECİHİ XV, 160 beygirlik Mercedes uçak motorlu deniz kızağı VECİHİ SK-X’in de üretilmesini sağladı. 1954 yılında ilk sivil havayolu şirketi olan Hürkuş Havayolları'nı kurarak ülkemizin havacılık tarihinde bir yeniliğe daha imza atmış oldu.